صادرات زغال سنگ آزاد شد، اما برای آن آماده نیستیم| انتظار ارزآوری بالا از معادن را نداشته باشید

به گزارش می‌متالز، با ادامه یافتن درگیری‌های روسیه و اوکراین دور جدیدی از تحریم‌های اروپا علیه روسیه اعمال شده که این موضوع بر فشار تامین انرژی قاره سبز افزوده است؛ به طوری که در تازه‌ترین تحریم ها، اروپا واردات زغال سنگ از روسیه را ممنوع اعلام شده است.

این موضوع بیش از گذشته باعث افزایش تنش‌ها در بازار زغال سنگ شده و بهای آن را باری دیگر در آستانه آغاز فصل سرد در مسیر صعودی قرار داده است. بر این اساس برخی از کشور‌ها که مصرف کننده و صادر کننده این کانی هستند ممنوعیت‌هایی را برای صادرات زغال سنگ اعمال کرده اند.

از طرفی این موضوع نه تنها به کمبود‌هایی در سطح جهانی در حوزه زغال سنگ منجر شده بلکه باعث شده بهای گاز نیز در اروپا به شدت افزایش یابد. از این رو بر اساس گزارش‌هایی از آژانس بین المللی انرژی، مصرف زغال سنگ در اروپا تا بیش از ۷ درصد افزایش یافته است و انتظار می‌رود مصرف این ماده معدنی به ۸ میلیارد تن در سطح جهانی افزایش یابد.

شایان ذکر است در حال حاضر تقاضای بالا برای واردات زغال سنگ باعث ممنوعیت‌هایی در صادرات از آفریقای جنوبی، اندونزی و حتی استرالیا شده است. این در حالی است که پیش بینی می‌شود مصرف زغال سنگ در چین و هند به عنوان دو مصرف کننده بزرگ زغال سنگ افزایش یابد. اتفاقی به طور قطع باعث افزایش دوباره بهای این ماده معدنی در سطح بین المللی می‌شود. البته تا همین حالا هم قیمت زغال سنگ نسبت به مدت مشابه سال قبل در حدود ۲۰۰ درصد افزایش یافته است.

قیمت زغال سنگ همچنان در مسیر صعود

در این شرایط که کشور‌ها یکی پس از دیگری محدودیت‌هایی را در راستای صادرات زغال سنگ اعمال می‌کنند، به گفته کارشناسان، ایران ذخایر قابل توجهی از این ماده معدنی را در اختیار دارد و می‌تواند در صورت آمادگی در وضعیت بحرانی به وجود آماده نقشی قابل توجه را ایفا کند و بر درآمد‌های ارزی خود بی افزاید. در این راستا نیز به تازگی تغییر سیاست‌هایی در عرصه صنایع معدنی اعمال شده است؛ به طوری که چندی پیش صادرات زغال سنگ بعد از چند سال ممنوعیت بالاخره آزاد اعلام شده است.

در یک سال اخیر به دلیل تحولات بازار انرژی دنیا و کمبود‌هایی که پیش آمده، قیمت زغال سنگ یک جهش قابل توجهی داشته و نسبت به سال گذشته در این مدت قیمت زغال سنگ سه برابر شده است

در این رابطه سعید صمدی، دبیر انجمن زغال سنگ ایران به بازار گفت: در یک سال اخیر به دلیل تحولات بازار انرژی دنیا و کمبود‌هایی که پیش آمده، قیمت زغال سنگ یک جهش قابل توجهی داشته و نسبت به سال گذشته در این مدت قیمت زغال سنگ سه برابر شده است.

وی اضافه کرد: طبیعتا این شرایط خوبی است که ایران به عنوان کشوری زغال خیز به بازار جهانی ورود کند و سهمی از این بازار را به دست بیاورد. البته این نکته را نباید فراموش کرد که به رغم ذخیره ۱۷ میلیارد تنی زغال سنگ در کشور، اما برای سال‌های زیادی این ماده معدنی به عنوان منبع انرژی در ایران مورد توجه نبوده و همین موضوع مانع آماده سازی آن شده است؛ بنابراین با توجه به اینکه به این ماده معدنی توجه‌ای نشده و معادن توسعه نیافته، نمی‌توان اکنون هم از ظرفیت صادراتی بالایی بهره برد.

ممنوعیت تا افزایش واردات زغال سنگ

در حال حاضر بازار جهانی با کمبود‌های جدی‌ای در حوزه زغال سنگ دست و پنجه نرم می‌کنند و کشور‌هایی همچون آلمان، لهستان و آینده نیز هند و چین با چالش تامین مواجه شده یا خواهند شد؛ به طوری که بحران انرژی در دنیا، تقاضا برای زغال سنگ را افزایش داده است و آلمان ناچار به این شده که در برخی نیروگاه‌ها مصرف زغال سنگ را جایگزین گاز کند.

اما همانطور که اشاره شد دست انداز‌های بسیاری در مسیر صادرات زغال سنگ ایران وجود دارد. در این رابطه صمدی ضمن تایید مطالب فوق بیان کرد: زغال سنگ یک کالای خاص است و کشور‌هایی که می‌خواهند این جنس را مصرف کنند با قرار داد بلند مدتی وارد معامله با ایران می‌شوند و زغال سنگ را با قرارداد‌های کوتاه مدت نمی‌فروشند. برای مثال باید تضمین بدهیم که دو تا چهار سال از این نوع زغال خاصی که داریم به خریدار می‌فروشیم.

اغلب سیاست‌های عرصه معادن به صورت پیوسته تغییر می‌کند و اغلب فعالان معدنی چشم اندازی از آینده فعالیت خود ندارند؛ بنابراین تولیدکنندگان اضطراب دارند که دولت قانون ممنوعیت صادرات را ایجاد کند

وی اضافه کرد: این در حالی است که اغلب سیاست‌های عرصه معادن به صورت پیوسته تغییر می‌کند و اغلب فعالان معدنی چشم اندازی از آینده فعالیت خود ندارند؛ بنابراین الان مهمترین نگرانی در این حوزه این است که تولیدکنندگان اضطراب دارند که دوباره دولت قانون دیگری بگذارد و ممنوعیت صادرات را ایجاد کند و این فرصت از دست برود.

دبیر انجمن زغال سنگ ایران با اشاره به تجربه بعد فعالان زغال سنگ از تغییرات ناگهانی قوانین معادن ادامه داد: سال ۹۶-۹۷ نیز یک بار چنین اتفاقی رخ داد و دولت صادرات زغال سنگ را ممنوع کرد؛ بنابراین معدن داران در عمل نتوانستند بازار زغال سنگ ایران به جهان نشان دهند.

ذخایر زغال سنگ ایران فرصتی برای ارزآوری

هنوز شرکت‌های زغال سنگ ایران نتوانسته اند از بازار پر درآمد جهانی این ماده معدنی منفعتی ببرند و همانطور که اشاره شد نیاز است قدری در مورد ثبات قوانین در این حوزه و تصمیمی که متولیان می‌خواهند بگیرند شفاف سازی شود. به رغم اینکه هنوز صاحبان معادن کشور هنوز در سردرگمی قرار دارند، اما با این حال تلاش‌هایی در راستای ورود به بازار جهانی کرده اند و برخی تولیدکنندگان کوچک زغال سنگ نیز توانسته اند به بازار‌های صادراتی ورود کنند، اما هنوز حجم صادرات قابل توجه نیست. به طور کلی کارشناسان معتقدند که ورود به بازار‌های صادراتی زمان بر است، اما می‌تواند فرصتی برای رشد سودآوری در شرکت‌های بزرگ زغال سنگی باشد.

صمدی در خصوص این موضوع که اگر قوانین باز دستخوش تغییرات نشود و ممنوعیت‌های جدیدی را برای حوزه معدنی اعمال نکنند گفت: همانطور که اشاره کردم حدود ۱۷ میلیارد تن ذخیره زمین شناسی زغال سنگ داریم و، چون تا به حال این ماده معدنی به عنوان منبع انرژی در ایران مطرح نبوده و بیشتر از گاز و مشتقات نفتی به عنوان منبع انرژی استفاده شده، کسی به دنبال آماده سازی و توسعه معادن نرفته است. زغال هم این شکلی نیست که الان بازاری ایجاد شود و شروع کنیم معدنی را احداث کنیم و از یک ماه دیگر زغال صادر کنیم.

دوره تجهیز معادن بزرگ ۴ تا ۵ سال زمان می‌برد تا به یک استخراج قابل توجه برسد؛ بنابراین ثبات سیاست‌های مختلف نقش تعیین کننده‌ای دارد تا ایران بتواند از این کمبود‌های جهانی پیش آمده و موارد مشابه آن استفاده کند

وی اضافه کرد: با توجه به عدم آمادگی معادن کشور برای بهره مندی از فرصت پیش آمده باید این موضوع را بدانیم که دوره تجهیز معادن بزرگ ۴ تا ۵ سال زمان می‌برد تا به یک استخراج قابل توجه برسد؛ بنابراین ثبات سیاست‌های مختلف نقش تعیین کننده‌ای دارد تا ایران بتواند از این موقعیت و موارد مشابه آن استفاده کند.

این دبیر انجمن زغال سنگ ایران در خصوص مذاکراتی که با کشور‌های خواهان زغال سنگ ایران شده، ادامه داد: با کشور‌هایی همچون چین، پاکستان و ترکیه وارد مذاکره شده ایم و حتی از کشور‌های اروپایی نیز تقاضا وجود دارد، اما همانطور که اشاره کردم مهمترین موضوع این است که مشکل سیاست گذاری داریم.

وی تاکید کرد: بد نیست بدانیم که قیمت جهانی زغال سنگ دو برابر قیمت داخلی است، اما این‌ها اغلب تقاضای قرارداد‌های بلند مدت دارند و این مساله اساسی ما است. الان هم وارد مذاکره شده ایم و تا زمانی که بتوانیم به صورت جدی بحث فروش را طی کنیم مقداری زمان بر است و نمی‌توان یک شبه انتظار ارزآوری از معادن عقب نگه داشته شده را داشت.

منبع: تحلیل بازار